پدیده‌ی ریزگردها مرز نمی‌شناسد و در بسیاری از مناطق ایران، عراق، سوریه و کشورهای حاشیه خلیج فارس به یک معضل مشترک تبدیل شده است. مقابله مؤثر با این پدیده، نیازمند همکاری منطقه‌ای و اجرای هم‌زمان راهکارهای علمی و اجرایی است.
۱. تثبیت شن‌های روان
یکی از مهم‌ترین اقدامات برای مهار گردوغبار، تثبیت شن‌های روان با استفاده از مالچ‌های زیستی، کاشت گونه‌های مقاوم بیابانی و پوشش‌های گیاهی موقت است. این اقدام از حرکت ذرات خاک در مناطق بیابانی و مرزی جلوگیری می‌کند.
۲. احیای تالاب‌ها و دریاچه‌ها
تالاب‌ها به‌عنوان فیلتر طبیعی گردوغبار، نقش مهمی در کاهش حرکت ریزگردها دارند. احیای تالاب‌هایی مانند هورالعظیم و بختگان، می‌تواند از ایجاد کانون‌های گردوغبار داخلی و مرزی جلوگیری کند.
۳. مدیریت هوشمند منابع آب
یکی از دلایل اصلی بیابان‌زایی، برداشت بی‌رویه از منابع آبی و خشک‌شدن زمین‌های کشاورزی است. مدیریت پایدار و منطقه‌ای منابع آب با همکاری میان‌دستگاه‌ها و کشورهای همجوار، راهکاری اساسی در مهار گردوغبار است.
۴. تجهیز سامانه‌های پایش و هشدار
نصب سامانه‌های هشدار سریع و پایش لحظه‌ای آلودگی هوا در نقاط مرزی و مناطق حساس، امکان پیش‌بینی و مدیریت شرایط بحرانی را فراهم می‌سازد و به کاهش آسیب‌های ناشی از ریزگردها کمک می‌کند.
۵. توسعه کشاورزی پایدار و جلوگیری از چرای بی‌رویه
کاهش فشار بر اراضی آسیب‌پذیر از طریق کشاورزی پایدار، چرای کنترل‌شده، و اصلاح الگوی مصرف، در کنار آموزش جوامع محلی می‌تواند روند بیابان‌زایی و تولید ریزگردها را کندتر کند.
نتیجه‌گیری
مقابله با ریزگردها یک وظیفه فراملی است که تنها با تعامل سازنده کشورهای منطقه، حمایت نهادهای بین‌المللی و اجرای برنامه‌های مشترک قابل تحقق است. بدون رویکرد منطقه‌ای، مهار این تهدید زیست‌محیطی ممکن نخواهد بود.
