ریزگردها یا ذرات معلق بسیار ریز در هوا، تنها بر انسان‌ها اثر نمی‌گذارند؛ بلکه تأثیرات عمیق و گاه جبران‌ناپذیری بر پوشش گیاهی و حیات‌وحش دارند. در مناطق زاگرسی که تنوع زیستی غنی‌ای دارد، این پدیده به‌ویژه در سال‌های اخیر باعث نگرانی‌های جدی شده است.
۱. انسداد روزنه‌های گیاهی
ریزگردها با نشستن روی برگ‌ها، روزنه‌های گیاهان را مسدود کرده و فرآیند فتوسنتز را مختل می‌کنند. کاهش جذب نور و تبادل گاز، باعث کاهش رشد و تولید مثل گیاهان می‌شود، به‌ویژه گیاهان بومی مناطق خشک که به‌طور طبیعی حساس‌تر هستند.
۲. کاهش کیفیت خاک
ذرات معلق موجود در هوا، پس از نشست روی خاک، باعث تغییر ساختار شیمیایی و کاهش حاصلخیزی آن می‌شوند. این امر رشد گیاهان را دشوارتر کرده و چرخه‌ی طبیعی اکوسیستم را مختل می‌کند.
۳. تهدید سلامت جانوران
ریزگردها می‌توانند از راه تنفس وارد بدن جانوران شوند و سیستم تنفسی آن‌ها را تحت فشار قرار دهند. پرندگان، خزندگان و پستانداران کوچک که بیشتر در معرض هوای آلوده هستند، به‌ویژه در معرض خطرند.
۴. برهم زدن زنجیره‌ی غذایی
کاهش پوشش گیاهی باعث کاهش منابع غذایی و زیستگاه‌های حیات‌وحش می‌شود. این تغییرات ممکن است منجر به مهاجرت گونه‌ها، کاهش زادآوری، و حتی انقراض محلی برخی گونه‌ها شود.
۵. تأثیر بر گرده‌افشانی و تنوع گیاهی
ذرات معلق می‌توانند از انتقال طبیعی گرده‌ها جلوگیری کنند و به کاهش تنوع ژنتیکی گیاهان منجر شوند. این مسأله در بلندمدت روی تولید محصول، تنوع زیستی و حتی کشاورزی منطقه اثر منفی می‌گذارد.
نتیجه‌گیری
ریزگردها پدیده‌ای فراتر از یک مشکل انسانی هستند. تأثیر آن‌ها بر پوشش گیاهی و جانوری، زنگ خطری برای پایداری اکولوژیکی زاگرس است. کنترل کانون‌های گردوغبار، احیای پوشش گیاهی و همکاری منطقه‌ای برای مهار ریزگردها، ضرورتی انکارناپذیر است.
