با افزایش حجم پسماندهای شهری و روستایی، دفن بهداشتی زباله به‌عنوان یکی از روش‌های مؤثر مدیریت پسماند، در نقاط مختلف ایران به اجرا درآمده است. این روش در مقایسه با دفن سنتی، ایمن‌تر، پایدارتر و کم‌خطرتر برای محیط‌زیست است.
۱. تعریف دفن بهداشتی زباله
دفن بهداشتی به فرآیندی گفته می‌شود که در آن زباله‌ها در لایه‌هایی مشخص، در محل‌هایی با طراحی مهندسی دفن می‌شوند، به‌گونه‌ای که شیرابه کنترل‌شده باشد و از آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی جلوگیری شود.
۲. پروژه موفق در استان فارس (شهر صدرا)
یکی از نمونه‌های موفق دفن بهداشتی، سایت دفن صدرا است که با اجرای لایه‌های ژئوممبران، زهکشی شیرابه، و پایش گازهای تولیدی، توانسته است میزان آلودگی محیطی را به حداقل برساند. این پروژه به‌عنوان الگو در دیگر استان‌ها معرفی شده است.
۳. سایت دفن آرادکوه تهران
در این مجموعه، با ارتقاء فرآیندهای فنی دفن، بخش زیادی از زباله‌ها پیش از دفن بازیافت می‌شوند و شیرابه حاصل از دفن نیز جمع‌آوری و تصفیه می‌شود. پروژه آرادکوه نمونه‌ای از تلفیق دفن بهداشتی با بازیافت و انرژی‌گیری از زباله است.
۴. طرح پایلوت در شهرکرد
در شهرکرد، دفن بهداشتی با بهره‌گیری از سامانه‌های الکترونیکی پایش دما و گازهای دفن‌گاه اجرا شده که کمک بزرگی به ایمنی محیط‌زیست محلی کرده است. این طرح توسط دانشگاه شهرکرد و شهرداری اجرا شد.
۵. دستاوردهای مهم دفن بهداشتی
- جلوگیری از نشت شیرابه به منابع آبی
- کاهش بوی نامطبوع
- جلوگیری از گسترش حشرات و جوندگان
- امکان تبدیل گاز متان به انرژی
- ارتقاء سلامت عمومی
نتیجه‌گیری
پروژه‌های دفن بهداشتی، زمانی موفق خواهند بود که با آموزش عمومی، نظارت فنی، و همزمان با بازیافت و کاهش تولید زباله همراه باشند. گسترش این الگو در سراسر کشور می‌تواند اثرات مخرب دفن سنتی را به حداقل برساند.
