مناطق نیمه‌خشک مانند بخش‌هایی از زاگرس با چالش‌های خاصی در مدیریت منابع خاک مواجه هستند. در این مناطق، بارندگی محدود، دمای بالا و پوشش گیاهی کم، فرآیند احیای خاک را پیچیده‌تر می‌کند. با این حال، روش‌هایی وجود دارند که می‌توانند در بهبود کیفیت و ساختار خاک مؤثر باشند.
۱. استفاده از گیاهان مقاوم (فیتورمدیشن)
در روش فیتورمدیشن، گیاهانی مقاوم به خشکی مانند نیترات‌زداها و درختچه‌های بومی کاشته می‌شوند که توانایی جذب فلزات سنگین یا تثبیت آلاینده‌ها را دارند. این گیاهان ضمن پاک‌سازی خاک، به بهبود ساختار آن نیز کمک می‌کنند.
۲. اضافه‌کردن مواد آلی
افزودن کمپوست، کود دامی پوسیده یا زیست‌زغال (Biochar) به خاک، سبب افزایش مواد آلی، بهبود ظرفیت نگهداری آب و افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید می‌شود. این مواد به بازسازی تدریجی خاک کمک می‌کنند.
۳. اصلاح شیمیایی خاک
در برخی موارد، با افزودن ترکیبات خاص مانند گچ، آهک یا فسفات‌ها، می‌توان اثرات برخی آلاینده‌ها را خنثی یا تثبیت کرد. این روش‌ها با هدف کاهش تحرک آلاینده‌ها و جلوگیری از ورود آن‌ها به آب‌های زیرزمینی استفاده می‌شوند.
۴. کاشت پوشش گیاهی موقت برای تثبیت خاک
در مناطق با فرسایش بالا، کاشت گیاهان پوششی سریع‌الرشد مانند یونجه یا شبدر، مانع از شسته شدن خاک توسط بارش‌های فصلی می‌شود و بستری مناسب برای احیای طبیعی خاک فراهم می‌آورد.
۵. احیای ریزساختار خاک با مدیریت صحیح آبیاری
آبیاری منظم و در حجم کنترل‌شده در کنار حفظ پوشش گیاهی، به تدریج ساختار خاک را بهبود داده و جلوی تشکیل لایه‌های سخت را می‌گیرد. این روش در مناطق نیمه‌خشک بسیار مؤثر است.
نتیجه‌گیری
احیای خاک در مناطق نیمه‌خشک نیازمند ترکیبی از دانش بومی، منابع پایدار و صبر بلندمدت است. استفاده از گیاهان بومی، اصلاح خاک با مواد طبیعی و جلوگیری از فرسایش، از مهم‌ترین روش‌های موفق در این زمینه هستند.
