جنگل‌های زاگرس، که بخش وسیعی از غرب ایران را دربر می‌گیرند، از مهم‌ترین ذخایر طبیعی کشور به‌شمار می‌روند. این جنگل‌ها نقشی کلیدی در حفظ خاک، تولید اکسیژن، تنظیم اقلیم، تغذیه منابع آب زیرزمینی و پشتیبانی از تنوع زیستی دارند. اما در سال‌های اخیر، تخریب این جنگل‌ها با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است. در این گزارش، راهکارهای مؤثر برای حفاظت از این سرمایه حیاتی بررسی می‌شود.
۱. مشارکت جوامع محلی در حفاظت
ساکنان بومی و عشایر از نزدیک‌ترین و آشناترین افراد با زیست‌بوم زاگرس هستند. آموزش و توانمندسازی آنان برای حفاظت از منابع طبیعی، ایجاد طرح‌های اشتغال سبز، و مشارکت فعال در پروژه‌های احیا، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ جنگل‌ها ایفا کند.
۲. احیای جنگل‌ها از طریق کاشت گونه‌های بومی
کاشت نهال‌های بلوط، بادام کوهی، بنه و سایر گونه‌های بومی که با اقلیم زاگرس سازگاری دارند، یکی از اقدامات بنیادین برای بازسازی جنگل‌های تخریب‌شده است. این کار باید با مطالعه دقیق و در چارچوب طرح‌های بلندمدت صورت گیرد.
۳. مبارزه با آفات و بیماری‌ها
در سال‌های اخیر، آفت‌هایی مانند «سوسک چوب‌خوار بلوط» آسیب فراوانی به جنگل‌ها وارد کرده‌اند. کنترل بیولوژیکی آفات، استفاده از روش‌های غیرشیمیایی، و پایش مستمر سلامت درختان از جمله اقدامات ضروری در این زمینه است.
۴. مقابله با آتش‌سوزی‌ها
بسیاری از جنگل‌های زاگرس در فصل تابستان در معرض خطر آتش‌سوزی قرار دارند. ایجاد ایستگاه‌های محلی اطفاء حریق، آموزش نیروهای داوطلب، پاک‌سازی حاشیه جاده‌ها و رصد ماهواره‌ای نقاط پرخطر، از جمله راهکارهای پیشگیرانه مؤثر هستند.
۵. نظارت و برخورد قانونی با تخریب‌گران
قطع غیرمجاز درختان، تبدیل اراضی جنگلی به زمین کشاورزی، و ساخت‌وساز غیرقانونی، از مهم‌ترین عوامل تخریب هستند. تقویت نیروهای منابع طبیعی، استفاده از فناوری‌های نوین نظارتی و برخورد قضایی با متخلفان، باید با جدیت دنبال شود.
نتیجه‌گیری
حفاظت از جنگل‌های زاگرس نه فقط یک وظیفه محیط‌زیستی، بلکه مسئولیتی ملی برای تضمین آینده اکولوژیکی ایران است. تلفیق مدیریت علمی، مشارکت مردمی، سرمایه‌گذاری دولتی و حمایت رسانه‌ها، تنها راه تضمین پایداری این گنجینه‌ی سبز است.
