تغییر اقلیم، که با افزایش دمای جهانی، نوسان بارندگی و شدت گرفتن پدیده‌های حدی همراه است، نه‌تنها اکوسیستم‌های طبیعی را تهدید می‌کند، بلکه شرایط را برای گسترش و تشدید بیماری‌های گیاهی نیز فراهم کرده است. این تغییرات می‌توانند تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و سلامت محیط‌زیست باشند.
۱. افزایش دما و تکثیر پاتوژن‌ها
گرمایش جهانی باعث افزایش سرعت تکثیر قارچ‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌های گیاهی می‌شود. دمای بالاتر به این عوامل بیماری‌زا اجازه می‌دهد تا در فصول طولانی‌تری فعال بمانند و سریع‌تر پخش شوند.
۲. کاهش مقاومت گیاهان
تغییرات اقلیمی باعث کاهش قدرت دفاع طبیعی گیاهان می‌شود. گیاهانی که تحت تنش‌های محیطی مانند خشکی، گرما یا سرما قرار دارند، آسیب‌پذیرتر شده و راحت‌تر در برابر عوامل بیماری‌زا تسلیم می‌شوند.
۳. گسترش محدوده‌ی جغرافیایی بیماری‌ها
بسیاری از بیماری‌های گیاهی که پیش‌تر محدود به نواحی گرمسیری یا خاص بودند، حالا در اثر تغییر دما و رطوبت، به مناطق معتدل یا کوهستانی مانند زاگرس نیز گسترش یافته‌اند. این پدیده چالش جدیدی برای کشاورزان و منابع طبیعی محسوب می‌شود.
۴. اختلال در کنترل زیستی و اکولوژیکی
افزایش تغییرات شدید اقلیمی، تعامل میان گیاهان، حشرات مفید و عوامل کنترل طبیعی را به‌هم می‌زند. این اختلال باعث کاهش کارایی کنترل طبیعی بیماری‌ها و افزایش وابستگی به سموم شیمیایی می‌شود.
۵. تهدید برای گونه‌های بومی
در اکوسیستم‌هایی مانند زاگرس، گونه‌های بومی به شرایط خاصی خو گرفته‌اند. تغییرات اقلیمی می‌تواند آن‌ها را در برابر بیماری‌هایی که پیش‌تر با آن مواجه نبوده‌اند، آسیب‌پذیر کند و بقای آن‌ها را تهدید کند.
نتیجه‌گیری
تغییر اقلیم تنها یک پدیده آب‌وهوایی نیست، بلکه زنجیره‌ای از اثرات متقاطع بر سلامت گیاهان و پایداری زیست‌بوم‌ها دارد. برای مقابله با این تهدید، باید از راهکارهایی چون پایش بیماری‌ها، اصلاح ژنتیکی مقاوم، تقویت مدیریت کشاورزی پایدار و احیای اکوسیستم‌های طبیعی بهره گرفت.
