فلزات سنگین مانند سرب، کادمیوم، جیوه، آرسنیک و نیکل از جمله آلاینده‌هایی هستند که با ورود به خاک، سال‌ها بدون تجزیه باقی می‌مانند. تجمع این فلزات در خاک می‌تواند تأثیرات بلندمدت و خطرناکی بر سلامت انسان، گیاهان و جانوران داشته باشد.
۱. جذب توسط گیاهان و ورود به زنجیره غذایی
فلزات سنگین از طریق ریشه جذب گیاهان می‌شوند و در بافت‌های آن‌ها تجمع می‌یابند. در نتیجه، مصرف این محصولات توسط انسان یا دام می‌تواند موجب بروز بیماری‌هایی نظیر سرطان، نارسایی کلیه و اختلالات عصبی شود.
۲. آسیب به میکروارگانیسم‌های خاک
فلزات سنگین برای بسیاری از باکتری‌ها، قارچ‌ها و موجودات مفید خاک سمی هستند. با کاهش تنوع زیستی میکروبی، فعالیت‌های زیستی خاک مانند تجزیه مواد آلی و چرخه‌ی تغذیه مختل می‌شود.
۳. کاهش حاصلخیزی خاک
وجود فلزات سنگین باعث کاهش توان خاک در تأمین عناصر غذایی ضروری برای گیاه می‌شود. این مسئله به کاهش عملکرد کشاورزی و افت کیفیت محصولات منجر خواهد شد.
۴. آلودگی آب‌های زیرزمینی
در صورت بارندگی یا آبیاری سنگین، فلزات سنگین می‌توانند از طریق نفوذ به لایه‌های پایین‌تر، به آب‌های زیرزمینی راه یابند و منابع آب شرب را نیز آلوده کنند.
۵. مخاطرات برای سلامت عمومی
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض خاک آلوده (به‌ویژه در مناطق مسکونی یا کشاورزی)، خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن را در انسان افزایش می‌دهد. کودکان، سالمندان و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای در معرض خطر بیشتری هستند.
نتیجه‌گیری
شناسایی، پایش مستمر و پاک‌سازی خاک‌های آلوده به فلزات سنگین باید در اولویت برنامه‌های محیط‌زیستی قرار گیرد. در کنار آن، کاهش منابع ورودی این فلزات (صنعت، فاضلاب، کودها) از اهمیت بالایی برخوردار است.
