خاک، بستر اصلی تولید محصولات کشاورزی است و سلامت آن، رابطه‌ای مستقیم با کیفیت و کمیت تولید دارد. در سال‌های اخیر، به‌ویژه در مناطق زاگرس، روند آلودگی خاک با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است که پیامدهای بلندمدتی برای بخش کشاورزی به همراه دارد.
۱. کاهش حاصلخیزی خاک
یکی از نخستین اثرات آلودگی، کاهش عناصر غذایی مفید در خاک است. وجود فلزات سنگین، باقی‌مانده‌ی سموم و مواد آلی تجزیه‌نشده، تعادل بیولوژیکی خاک را برهم می‌زند و مانع رشد مناسب گیاهان می‌شود.
۲. کاهش عملکرد و کیفیت محصولات
خاک آلوده نه‌تنها از لحاظ کمی باعث کاهش برداشت می‌شود، بلکه کیفیت محصولات کشاورزی را نیز پایین می‌آورد. طعم، رنگ و بافت میوه‌ها و سبزیجات تحت تأثیر آلودگی قرار می‌گیرد و بازارپسندی آن‌ها کاهش می‌یابد.
۳. انتقال آلودگی به زنجیره غذایی
فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی می‌توانند از طریق ریشه به گیاه منتقل شده و در میوه یا دانه ذخیره شوند. این موضوع نه‌تنها بر سلامت مصرف‌کننده تأثیر می‌گذارد بلکه صادرات محصولات را نیز با مشکل مواجه می‌کند.
۴. کاهش تنوع زیستی خاک
میکروارگانیسم‌ها و موجودات زنده ریز خاک نقش کلیدی در تجزیه مواد آلی و تغذیه گیاه دارند. آلودگی باعث کاهش جمعیت این موجودات می‌شود و چرخه طبیعی خاک را مختل می‌کند.
۵. افزایش هزینه تولید
کشاورزان برای جبران کاهش بازده خاک آلوده، مجبور به استفاده بیشتر از کود و سموم هستند. این روند نه‌تنها هزینه تولید را بالا می‌برد، بلکه خود به چرخه آلودگی دامن می‌زند و پایدار نیست.
نتیجه‌گیری
تداوم آلودگی خاک در منطقه زاگرس، تهدیدی جدی برای آینده کشاورزی محسوب می‌شود. لازم است برنامه‌های آموزش کشاورزی پایدار، پایش کیفیت خاک و اصلاح زمین‌های آلوده در اولویت قرار گیرند.
